Teoria w praktyce czyli propozycje wspólnych zabaw Rodziców z Dziećmi
Pamięć koncentracja spostrzegawczość-Katarzyna Wolska
Zabawy rozwijające pamięć koncentrację i spostrzegawczość-
Rozwój poznawczy dziecka zaczyna jeszcze przed jego narodzeniem - w łonie matki, w czasie, gdy tworzą się pierwsze połączenia pomiędzy komórkami mózgu. W następnych miesiącach i latach, w wyniku stymulacji otoczenia, troskliwej opieki rodziców i zbierania doświadczeń, dziecko zaczyna integrować napływające informacje, dzięki czemu może rozwijać i wzmacniać swój naturalny potencjał. Jakie zabawy i aktywności wspierają rozwój procesów poznawczych? Jak w prosty sposób rozwijać pamięć, koncentrację i percepcję wzrokową?
Pamięć
Pamięć małego dziecka rozwija się bardzo dynamicznie. Początkowo jest ona mimowolna – maluszek nie wybiera intencjonalnie, które zdarzenia czy informacje zapamięta. Jednocześnie, jego umysł jest chłonny, jak gąbka, dlatego większość dzieci w okolicy 2-3 urodzin bez trudu recytuje krótkie wierszyki, ulubione piosenki czy fragmenty często czytanych książeczek.
Okres przedszkolny i wczesnoszkolny są umownie nazywane tzw. “wiekiem pamięci” – dzieci w tym wieku z wielką łatwością zapamiętują nowe informacje: nie tylko fakty, ale także nowe słownictwo, sekwencje zdarzeń, konkretne zachowania, itp. To tzw. pamięć mechaniczna polegająca na reprodukcji materiału. Nadal przeważa także pamięć mimowolna. W okresie szkolnym powoli pojawia się umiejętność selekcjonowania informacji i świadomego uczenia się konkretnych partii materiału (pamięć dowolona). Jednocześnie dzieci w tym wieku zaczynają stosować świadomie strategie ułatwiające zapamiętywanie: budowanie ciągów skojarzeń, interpretację, nadawanie sensu przyswajanemu materiałowi. To tzw. pamięć logiczna.
Koncentracja to umiejętność skupiania uwagi na konkretnej czynności. W pierwszym okresie życia, podobnie jak pamięć, ma charakter mimowolny – maleńkie dzieci od urodzenia potrafią kierować swoją uwagę w stronę światła, hałasu, czy kolorowego obiektu – jest to jednak dość automatyczny odruch. Dopiero z czasem (od ok. 3 roku życia) dziecko uczy się świadomie kierować i utrzymywać swoją uwagę na wybranym obiekcie.
Wymagana jest do tego jeszcze jedna umiejętność: ignorowanie dystraktorów. To współcześnie szczególnie duże wyzwanie. Grające w tle radio lub włączony telewizor, choć dla dorosłych wydają się pozornie nieistotnym szczegółem, dla małego dziecka mogą być sporym utrudnieniem. Jeśli dodamy do tego grające, kolorowe zabawki “edukacyjne”, intensywne oświetlenie lub jaskrawe barwy pomieszczenia, interakcje społeczne to wszystko to razem sumuje się na przytłaczającą dla małego człowieka ilość bodźców. Tym bardziej, jeśli ma wrażliwy układ nerwowy. W takich warunkach dodatkowe skupienie się na konkretnym zadaniu wydaje się wręcz niemożliwe, ponieważ dziecko (w zależności od sytuacji i indywidualnych uwarunkowań) może reagować zmęczeniem lub wręcz przeciwnie – nadaktywnością.
Koncentracje, podobnie jak każdą inną kompetencje najlepiej ćwiczyć przez zabawę. W tym celu świetnie sprawdzą się wszelkiego rodzaju gry i zabawy, które angażują: logiczne myślenie, pamięć, uwagę i orientację przestrzenną.
O czym warto pamiętać w trakcie ćwiczeń koncentracji?
Spostrzeganie, innymi słowy percepcja wzrokowa, to zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych. Można tu wyróżnić m.in. umiejętność skupiania wzroku, ocena barwy czy kształtu przedmiotu i wyodrębnienie figury z tła. Najintensywniejszy rozwój tej kompetencji przypada między 3-8 rokiem życia dziecka, ale oczywiście proste ćwiczenia i wspieranie tej umiejętności można zacząć z już bardzo małym dzieckiem. Percepcja wzrokowa jest bardzo ważna, ponieważ w późniejszych latach jest niezbędna m.in. w czasie nauki czytania i pisania.
1. Zabawa w pokaż mi gdzie jest… W przypadku najmłodszych dzieci doskonałym treningiem jest nazywanie obrazków, naśladowanie odgłosów zwierząt, pojazdów, przedmiotów z otoczenia, przy jednoczesnej prezentacji wizualnej na kartach edukacyjnych. Dzieci powyżej roku uwielbiają wyszukiwać różne szczegóły. Można do tego wykorzystać najbliższe otoczenie pokaż gdzie jest lampa, pokaż gdzie lala ma oczko, pokaż gdzie masz nosek) lub ulubione książeczki obrazkowe.
2. Układanie klocków – odwzorowywanie kształtów czy budowanie konstrukcji to świetny trening, który jednocześnie uczy myślenia przestrzennego (można korzystać z klocków lego/Duplo, ale doskonale sprawdzą się także najprostsze drewniane bryły).
3. Wyszukiwanie różnic pomiędzy obrazkami – kolejnym bardzo prostym i popularnym zadaniem jest wyszukiwanie różnic pomiędzy dwoma obrazkami. Ilość i trudność detali zależy od wieku i indywidualnych predyspozycji dziecka.
4. Gry planszowe i zabawy ruchowe
Podobnie jak w przypadku koncentracji niezastąpione są także zabawy angażujące pamięć, umiejętność logicznego myślenia:
Dla przedszkolaków świetnie sprawdzą się również zabawy ruchowe usprawniające koordynację wzrokowo ruchową:
oraz zabawy kształtujące umiejętność podążania za instrukcją i orientację przestrzenną:
Życzę super zabawy - Katarzyna Wolska